Panjwan Sahibzada

ਭਾਈ ਜੈਤੇ ਦੇ ਜਨਮ ਅਸਥਾਨ ਅਤੇ ਜਨਮ-ਮਿਤੀ ਬਾਰੇ ਇਕ ਮਤ ਨਹੀਂ। ਦਿੱਲੀ ਤੋਂ ਸੀਸ ਲੈ ਕੇ ਆਉਣ ਬਾਰੇ ਵੇਰਵਿਆਂ ਵਿਚ ਵਖਰੇਵੇਂ ਹਨ। ਉਸਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਬਾਰੇ ਬਹੁਤ ਭੁਲੇਖੇ ਹਨ। ਉਸਦੀ ਬੰਸਾਵਲੀ ਬਾਰੇ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਦੀ ਇਕ ਮੱਤ ਨਹੀਂ। ਸਿੱਖ ਤਵਾਰੀਖ਼ ਲਿਖਣ ਵਾਲਿਆਂ ਨੇ, ਇਤਿਹਾਸਕ ਤੱਥਾਂ ਵਲ ਬਹੁਤਾ ਧਿਆਨ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ। ਹਰ ਵਿਦਵਾਨ ਨੇ ਆਪਣੀ ਭਾਵੁਕਤਾ ਅਨੁਸਾਰ ਜਾਂ ਸ਼ਰਧਾ ਅਨੁਸਾਰ, ਜਾਂ ਲੋਕ-ਭਾਖਿਆ ਅਨੁਸਾਰ ਲਿਖਿਆ ਅਤੇ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਕੀਤੀਆਂ। ਇਹ ਸੁਹਿਰਦਤਾ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਤੋਂ ਭੱਜਦੇ ਹਨ।
ਇਸ ਮਹਾਂਨਾਇਕ ਦੀ ਬੇ-ਮਿਸਾਲ ਸੂਰਮਗਤੀ ਨੂੰ, ਬਹੁਤੇ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਨੇ ਘੱਟੇ ਵਿਚ ਰੋਲ ਦਿੱਤਾ। ਇਕ ਵਿਦਵਾਨ ਵਲੋਂ ਲਿਖੀ, ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਦੀ ਜੀਵਨੀ ਵਿਚ, ਕਿਸੇ ਵੀ ਥਾਂ ਭਾਈ ਜੈਤੇ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਨਹੀਂ। ਜਦੋਂ ਕਿ, ਗੁਰੂ ਦੀ ਬਾਲ-ਅਵਸਥਾ ਵਿਚ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਗੁਰੂ ਜੀ ਵਲੋਂ ਲੜੀਆਂ ਗਈਆਂ ਜੰਗਾਂ ਵਿਚ, ਭਾਈ ਜੈਤੇ ਨੇ ਅਹਿਮ ਰੋਲ ਨਿਭਾਇਆ। ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਲਈ, ਖਾਲਸਾ ਪੰਥ ਲਈ, ਆਪਣਾ ਪੂਰਾ ਪਰਿਵਾਰ ਬਾਰ ਦਿੱਤਾ। ਆਪਣੇ ਮਿਸ਼ਨ ਲਈ ਉਹਨਾਂ ਨੇ, ਨਾ ਆਪਣੀ ਜਾਨ ਦੀ ਪਰਵਾਹ ਕੀਤੀ, ਨਾ ਆਪਣੇ ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਿਆਂ ਦੀ।