Amrit Bani

ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਬਾਣੀ ਓਸ਼ੋ ਦੀ ਆਤਮਿਕ ਕਿਤਾਬ ਹੈ ਜੋ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਅਸਲੀ ਅਸਤਿਤਵ ਅਤੇ ਜੀਵਨ ਦੇ ਮੂਲ ਸੱਚ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕਰਵਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਕਿਤਾਬ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ‘ਮੈਂ ਕੌਣ ਹਾਂ’ ਦੇ ਗੰਭੀਰ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਨਾਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਮਨੁੱਖ ਆਪਣੀ ਹਕੀਕਤ, ਆਪਣੀ ਰੂਹ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਦੇ ਮਕਸਦ ਬਾਰੇ ਸੋਚਣ ਲੱਗਦਾ ਹੈ। ਇਕ ਕਥਾ ਰਾਹੀਂ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਜੀਵਨ ਦੇ ਅੰਦਰਲੇ ਦੁੱਖ, ਰੋਣਕ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਨੂੰ ਸਿਰਫ਼ ਅੰਦਰੂਨੀ ਖੋਜ ਅਤੇ ਧਿਆਨ ਰਾਹੀਂ ਹੀ ਸਮਝਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਇਸ ਕਿਤਾਬ ਵਿੱਚ ਧਰਮ ਦੀ ਅਸਲੀ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ – ਧਰਮ ਸਿਰਫ਼ ਰਸਮਾਂ ਜਾਂ ਕਰਮਕਾਂਡ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਸੱਚਾਈ, ਪ੍ਰੇਮ ਅਤੇ ਸਹਿਜਤਾ ਨਾਲ ਜੀਉਣ ਦਾ ਰਾਹ ਹੈ। ‘ਜਿਉ ਅਤੇ ਜੀਊਣ ਦਿਓ’ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਰਾਹੀਂ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਸਾਂਝ, ਸਹਿਨਸ਼ੀਲਤਾ ਅਤੇ ਮਮਤਾ ਵੱਲ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।
ਇਸ ਵਿੱਚ ਇਹ ਵੀ ਸਮਝਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਸਿੱਖਿਆ ਦਾ ਸੱਚਾ ਟੀਚਾ ਸਿਰਫ਼ ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨਾ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਜੀਵਨ ਦੇ ਅੰਦਰ ਪਰਿਵਰਤਨ ਲਿਆਉਣਾ ਹੈ। ‘ਜੀਵਨ ਪੁੰਜੀ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰ’ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਦੱਸਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਦੌਲਤ ਉਸਦੀ ਅੰਦਰਲੀ ਸਚੇਤਨਾ ਹੈ।
ਕਿਤਾਬ ਦੇ ਹੋਰ ਅਧਿਆਇ ‘ਸਮਾਧੀ ਯੋਗ’ ਰਾਹੀਂ ਧਿਆਨ ਦੀ ਅਵਸਥਾ ਨੂੰ ਸਮਝਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਜਿੱਥੇ ਮਨੁੱਖ ਅੰਦਰੂਨੀ ਸ਼ਾਂਤੀ ਅਤੇ ਇਕਤਾ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਕਰਦਾ ਹੈ। ‘ਅਹਿੰਸਾ ਕੀ ਹੈ’ ਅਤੇ ‘ਅਹਿੰਸਾ ਦਾ ਅਰਥ’ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਅਸਲੀ ਅਹਿੰਸਾ ਸਿਰਫ਼ ਸ਼ਾਰੀਰਿਕ ਹਿੰਸਾ ਤੋਂ ਬਚਣਾ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰਾਂ, ਬੋਲੀਆਂ ਅਤੇ ਕਿਰਿਆਵਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰੇਮ, ਦਇਆ ਅਤੇ ਨਰਮੀ ਲਿਆਉਣਾ ਹੈ।
ਅੰਤ ਵਿੱਚ, ਕਿਤਾਬ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਸਿਖਾਉਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ‘ਮੈਂ ਮਰਨਾ ਸਿੱਖਣਾ ਹੈ’ – ਅਰਥਾਤ ਅਹੰਕਾਰ, ਲਾਲਚ ਅਤੇ ਝੂਠੇ ਪਹਿਚਾਣ ਦੇ ਮਰਨ ਨਾਲ ਹੀ ਅਸਲੀ ਜੀਵਨ ਦਾ ਜਨਮ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਬਾਣੀ ਸਿਰਫ਼ ਧਿਆਨ ਬਾਰੇ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਇਹ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਅਸਲੀ ਧਰਮ, ਪ੍ਰੇਮ, ਅਹਿੰਸਾ ਅਤੇ ਆਤਮਿਕ ਅਨੁਭਵ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਵੱਲ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਅਮੋਲਕ ਰਚਨਾ ਹੈ।