Punjab-Batwara Ate Narsanhar

“ਪੰਜਾਬ ਬਟਵਾਰਾ ਅਤੇ ਨਰਸੰਹਾਰ” ਇੱਕ ਇਤਿਹਾਸਕ ਕਿਤਾਬ ਹੈ ਜੋ 1947 ਦੇ ਵੰਡ ਦੇ ਸਮੇਂ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਘਟੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਕਿਤਾਬ ਵਿੱਚ ਸਮਝਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਅਤੇ ਫਿਰਕਾਪ੍ਰਸਤੀ ਨੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਨਫਰਤ ਪੈਦਾ ਕੀਤੀ ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਆਪਸੀ ਭਰੋਸਾ ਟੁੱਟ ਗਿਆ ਅਤੇ ਕੌਮਾਂ ਵਿੱਚ ਖੂਨੀ ਟਕਰਾਅ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਏ। ਇਸ ਹਿੰਸਾ ਦੌਰਾਨ ਲੱਖਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਘਰ-ਬਾਰ ਛੱਡਣੇ ਪਏ, ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਬੇਕਸੂਰ ਮਾਰੇ ਗਏ ਅਤੇ ਬੇਹੱਦ ਦੁੱਖਦਾਈ ਹਾਲਾਤ ਪੈਦਾ ਹੋਏ।
ਲੇਖਕ ਨੇ ਦਰਸਾਇਆ ਹੈ ਕਿ ਵੰਡ ਸਿਰਫ਼ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਘਟਨਾ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਸਗੋਂ ਇਹ ਮਨੁੱਖਤਾ ’ਤੇ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਘਾਅ ਸੀ। ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਵੰਡ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਖੂਨ, ਅੰਸੂਆਂ ਅਤੇ ਦਰਦ ਭਰੀ ਯਾਦਾਂ ਦੀ ਧਰਤੀ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ। ਇਹ ਕਿਤਾਬ ਪਾਠਕ ਨੂੰ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਉਸ ਪੰਨੇ ਨਾਲ ਰੂਬਰੂ ਕਰਦੀ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਖੁਸ਼ੀ ਨਾਲ ਮਿਲੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਬੇਇੰਤਹਾ ਕੁਰਬਾਨੀਆਂ ਅਤੇ ਦੁੱਖ ਵੀ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਹਨ।