Unwandia Punjab

“ਅਣਵੰਡਿਆ ਪੰਜਾਬ” ਇੱਕ ਇਤਿਹਾਸਕ ਕਿਤਾਬ ਹੈ ਜੋ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਵੰਡ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦੀ ਰਾਜਨੀਤਿਕ, ਸਮਾਜਿਕ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਉਹ ਦੌਰ ਚਿੱਤਰਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਜਦੋਂ ਪੰਜਾਬ ਇਕੱਠਾ ਸੀ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਭਰੋਸਾ, ਸਾਂਝ ਅਤੇ ਮਿਲਾਪ ਮੌਜੂਦ ਸੀ। ਕਿਤਾਬ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 90 ਸਾਲ ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਸਮਾਜਕ ਪਸਰੇ ਹੋਏ ਹਾਲਾਤਾਂ ਦੀ ਵੀ ਚਰਚਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ।
ਲੇਖਕ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਮੁਸਲਿਮ ਲੀਗ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ, 3 ਜੂਨ 1947 ਦੇ ਐਲਾਨ ਅਤੇ ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 9 ਜੂਨ ਦੀਆਂ ਤਿਆਰੀਆਂ ਬਾਰੇ ਵੀ ਵਿਸਥਾਰ ਨਾਲ ਦਰਸਾਇਆ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਰਾਵਲਪਿੰਡੀ ਅਤੇ ਹੋਰ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡ ਕਾਰਨ ਵਾਪਰੀ ਹਿੰਸਾ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਦੁੱਖਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਦਰਜ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।
ਕਿਤਾਬ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਵੰਡ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡ ਕੇ ਸਦੀਾਂ ਦੀ ਭਰਾਵਾਂ ਵਾਲੀ ਸਾਂਝ ਨੂੰ ਟੁੱਟਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕੀਤਾ। ਇਹ ਸਿਰਫ਼ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਫੈਸਲਾ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਸਗੋਂ ਮਨੁੱਖੀ ਜਿੰਦਗੀਆਂ ’ਤੇ ਇੱਕ ਗਹਿਰਾ ਘਾਅ ਸੀ।