Shiv Kumar Birha Da Sultan Jeevan, Kala Te Yaddan
₹300.00
ਪੁਸਤਕ “ਸ਼ਿਵ ਕੁਮਾਰ – ਬਿਰਹਾ ਦਾ ਸੁਲਤਾਨ : ਜੀਵਨ, ਕਲਾ ਤੇ ਯਾਦਾਂ” ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਮਹਾਨ ਕਵੀ ਸ਼ਿਵ ਕੁਮਾਰ ਬਟਾਲਵੀ ਦੀ ਸ਼ਖਸੀਅਤ, ਕਲਾ ਅਤੇ ਰਚਨਾਤਮਕ ਯਾਤਰਾ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਾਹਿਤਕਾਰਾਂ ਅਤੇ ਸਮਕਾਲੀ ਲੇਖਕਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰ ਤੇ ਯਾਦਾਂ ਲਿਖੀਆਂ ਹਨ।
ਇਸ ਕਿਤਾਬ ਵਿੱਚ ਕਿਤੇ ਸ਼ਿਵ ਕੁਮਾਰ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਪਿਆਰ ਭਰੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਹਨ, ਕਿਤੇ ਉਸਦੇ ਗੀਤਾਂ ਦੇ ਜਨਮ ਅਤੇ ਕਵਿਤਾ ਦੀ ਰਚਨਾਤਮਕ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਦੀ ਚਰਚਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਕੁਝ ਲੇਖ ਉਸਦੀ ਪ੍ਰਤਿਭਾ ਤੇ ਕਲਾ ਦੇ ਜਾਦੂ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਜਦਕਿ ਕੁਝ ਉਸਦੀ ਰਚਨਾ ਲੂਣਾ ਦੇ ਸਾਹਿਤਕ ਮਹੱਤਵ ਨੂੰ ਸਮਝਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਅਮ੍ਰਿਤਾ ਪ੍ਰੀਤਮ ਵਰਗੇ ਸਾਹਿਤਕਾਰਾਂ ਨੇ ਉਸਦੀ ਰੂਹਾਨੀ ਅਹਿਸਾਸਾਂ ਵਾਲੀ ਕਵਿਤਾ ਬਾਰੇ ਲਿਖਿਆ ਹੈ, ਅਤੇ ਹੋਰ ਲੇਖਕਾਂ ਨੇ ਉਸਦੀ ਕਲਾ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬੀ ਕਵਿਤਾ ਦੀ ਮੀਰ (ਵਿਰਾਸਤ) ਵਜੋਂ ਦਰਸਾਇਆ ਹੈ।
ਕਿਤਾਬ ਵਿੱਚ ਉਸਦੀ ਨਿੱਜੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਪਹਲੂ, ਉਸਦੇ ਦੁੱਖ-ਸੁਖ, ਯਾਰੀ-ਦੋਸਤੀ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਅਚਾਨਕ ਮੌਤ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਯਾਦਾਂ ਵੀ ਸਾਂਝੀਆਂ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ।
ਸਾਰ ਵਜੋਂ, ਇਹ ਪੁਸਤਕ ਸ਼ਿਵ ਕੁਮਾਰ ਬਟਾਲਵੀ ਨੂੰ ਇੱਕ ਕਵੀ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਬਿਰਹੇ ਅਤੇ ਪਿਆਰ ਦੇ ਸੁਲਤਾਨ ਵਜੋਂ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਆਪਣੀ ਕਵਿਤਾ ਰਾਹੀਂ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਸਦੀਵੀ ਜੀਊਂਦਾ ਰਹੇਗਾ।
ਗੀਤਕਾਰੀ, ਲੋਕ ਬੋਲੀ, ਸੁੰਦਰ ਬਿੰਬ ਅਤੇ ਗਾਇਕੀ _ਕੀ ਉਹਦੀ ਅਜ਼ਮਤ ਇਥੇ ਤਕ ਹੀ ਸੀਮਤ ਹੈ? ਆਵਾਜ਼ ਦੀ ਸੋਜ਼! ਚੈਖ਼ੋਵ ਨੇ ਕਦੇ ਕਿਹਾ ਸੀ, ‘ਸੁੰਦਰ ਆਵਾਜ਼ ਤਾਂ ਗਰਾਮੋਫ਼ੋਨ ’ਚ ਵੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਪਰ ਉਸ ਵਿਚ ਇਨਸਾਨੀ ਅਹਿਸਾਸ ਤੇ ਧੜਕਣ ਨਹੀਂ।’ ਇਹ ਜਜ਼ਬਾ ਸ਼ਿਵ ਅੰਦਰ ਠਾਠਾਂ ਮਾਰਦਾ ਸੀ। ਉਸਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਪਿਆਰ ਹੈ, ਜੋ ਸਰਵਵਿਆਪਕ ਹੈ। ਪਿਆਰ ਵਿਚ ਵਿਯੋਗ ਸਭ ਤੋਂ ਉਪਰ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦੈ। ਇਕੱਲੇ ਵਿਯੋਗ-ਸੰਜੋਗ ਦੀ ਗੱਲ ਹੁੰਦੀ ਤਾਂ ਸ਼ਾਇਦ ਉਸਦੀ ਕਾਵਿ ਕਲਾ ਏਨੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਨਾ ਗਿਣੀ ਜਾਂਦੀ, ਜੇ ਇਸ ਵਿਚ ਪ੍ਰਿਤੀ, ਸੰਸਿਤੀ ਅਤੇ ਸਾਡੇ ਸਭਿਆਚਾਰ ਦੇ ਵਿਰਾਟ ਰੂਪ ਵਿਚ ਦਰਸ਼ਨ ਨਾ ਹੁੰਦੇ। ਉਹ ਸਾਡੀਆਂ ਰਸਮਾਂ-ਰੀਤਾਂ, ਮੇਲਿਆਂ-ਮਸਾਵਿਆਂ, ਤਿਥਾਂ-ਤਿਓਹਾਰਾਂ, ਰੁੱਤਾਂ, ਗਹਿਣਿਆਂ, ਸੱਪਾਂ, ਰੁੱਖਾਂ, ਰੱਖਾਂ, ਬਾਗ-ਬਗੀਚਿਆਂ ਅਤੇ ਸਰਾਂ-ਸਰਵਰਾਂ ਦਾ ਬਿਆਨ ਏਨੇ ਸਹਿਜ ਨਾਲ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮਨੁੱਖ ਤੇ ਰੁੱਖ ਇਕ ਜਾਨ ਹੋ ਕੇ ਸਾਹ ਲੈਂਦੇ ਪ੍ਰਤੀਤ ਹੁੰਦੇ ਨੇ। ਮੇਰੇ ਖ਼ਿਆਲ ਵਿਚ ਵਾਰਸ ਸ਼ਾਹ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇੰਝ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਹ ਸ਼ਿਅਰ ਸ਼ਿਵ ਕੁਮਾਰ ’ਤੇ ਐਨ ਢੁਕਦਾ ਹੈ :
‘ਹਮ ਸੇ ਬੜ੍ਹ ਕਰ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਸੇ ਕੌਨ ਕਰਤਾ ਹੈ ਪਿਆਰ,
ਮਰਨੇ ਪੇ ਆ ਜਾਏਂ ਤੋ ਮਰ ਜਾਤੇ ਹੈਂ ਹਮ।’
-ਮੋਹਨ ਭੰਡਾਰੀ
Reviews
There are no reviews yet.