Manto

... ਇਹਨਾਂ ਵਿਚੋਂ ਜੇ ਕੋਈ ਬਿਮਾਰ ਹੋ ਜਾਵੇ ਤੇ ਉਹਦਾ ਠੀਕ ਤੇ ਮੁਨਾਸਿਬ ਇਲਾਜ ਕਰਾਓਣ ਲਈ ਦਰ ਦਰ ਤੋਂ ਭੀਖ ਮੰਗਣੀ ਪਵੇ ਤਾਂ ਮੈਨੂੰ ਬੜੀ ਹੇਠੀ ਵਾਲੀ ਤਕਲੀਫ ਮਹਿਸੂਸ ਹੁੰਦੀ ਏ। ਮੇਰੇ ਦੋਸਤ ਵੀ ਨੇ, ਜਿਹੜੇ ਮੈਥੋਂ ਮਾੜੇ ਹਾਲਾਤ ਵਾਲੇ ਨੇ। ਜੇ ਮੈਂ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਨਾ ਕਰ ਸਕਾਂ ਤਾਂ ਮੈਨੂੰ ਤਕਲੀਫ ਹੁੰਦੀ ਏ। ...... ਪਰ ਜਦ ਮੈਂ ਸੋਚਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਜੇ ਮੇਰੀ ਮੌਤ ਬਾਅਦ ਮੇਰੀਆਂ ਲਿਖਤਾਂ ਲਈ ਰੇਡਿਓ ਤੇ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀਆਂ ਦੇ ਬੂਹੇ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਤੇ ਮੇਰੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਉਹੀ ਦਰਜਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ, ਜਿਹੜਾ ਮਰਹੂਮ ਇਕਬਾਲ ਦੇ ਸ਼ਿਅਰਾਂ ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਏ ਤਾਂ ਮੇਰੀ ਰੂਹ ਬਹੁਤ ਬੇਚੈਨ ਹੋ ਜਾਵੇਗੀ। ਮੈਂ ਏਸ ਬੇਚੈਨੀ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ’ਚ ਰੱਖ ਕੇ ਓਸ ਸਲੂਕ ਤੋਂ ਬੇਹੱਦ ਸੰਤੁਸ਼ਟ ਹਾਂ, ਜਿਹੜਾ ਹੁਣ ਤੱਕ ਮੇਰੇ ਨਾਲ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਏ। ਖ਼ੁਦਾ ਮੈਨੂੰ ਓਸ ਸਿਉਕ ਤੋਂ ਬਚਾ ਕੇ ਰੱਖੇ ਜਿਹੜੀ ਕਬਰ ’ਚ ਮੇਰੀਆਂ ਸੁੱਕੀਆਂ ਹੱਡੀਆਂ ਖਾਵੇਗੀ।.... ਫਤਵੇ ਦੇਣ ਵਾਲੇੇ ਸੋਚ ਰਹੇ ਨੇ ਤੇ ਹੁਣ ਫੇਰ ਇਹ ਮੰਨਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹੋ ਰਹੇ ਨੇ ਕਿ ਮੈਂ ਪ੍ਰਗਤੀਵਾਦੀ ਹਾਂ। ..... ਤੇ ਉਹਨਾਂ ਫਤਵਿਆਂ ਦੇ ਉੱਤੇ ਫਤਵੇ ਦੇਣ ਵਾਲੀ ਸਰਕਾਰ ਮੈਨੂੰ ਪ੍ਰਗਤੀਵਾਦੀ ਮੰਨਦੀ ਏ- ਮਤਲਬ ਕਿ ਇਕ ‘ਸੁਰਖ਼ਾ’। ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਕਦੇ ਝੁੰਜਲਾ ਕੇ ਮੇਰੇ ’ਤੇ ਅਸ਼ਲੀਲ ਲੇਖਕ ਹੋਣ ਦਾ ਇਲਜ਼ਾਮ ਲਾ ਦੇਂਦੇ ਨੇ। ਤੇ ਸਰਕਾਰ ਮੁਕੱਦਮਾ ਚਲਾ ਦੇਂਦੀ ਏ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਇਹੀ ਸਰਕਾਰ ਆਪਣੀਆਂ ਛਾਪੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਤੇ ਪਰਚਿਆਂ ਵਿਚ ਇਸ਼ਤਿਹਾਰ ਦੇਂਦੀ ਏ ਕਿ ਸਆਦਤ ਹਸਨ ਮੰਟੋ ਸਾਡੇ ਮੁਲਕ ਦਾ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਸਾਹਿਤਕਾਰ ਤੇ ਕਹਾਣੀਕਾਰ ਏ ਜਿਸ ਦੀ ਕਲਮ ਪਿਛਲੇ ਦੰਗਿਆਂ ਦੇ ਦੌਰ ’ਚ ਵੀ ਚੱਲਦੀ ਰਹੀ। .... ਮੇਰਾ ਉਦਾਸ ਦਿਲ ਕੰਬਦਾ ਏ ਕਿ ਅਸਥਿਰ ਦਿਲ ਵਾਲੀ ਸਰਕਾਰ ਇਕ ਤਮਗ਼ਾ ਮੇਰੇ ਕੱਫਨ ਦੇ ਨਾਲ ਟੰਗ ਦੇਵੇਗੀ ਜਿਹੜਾ ਮੇਰੇ ਦਾਗ਼ੇ ਇਸ਼ਕ ਦੀ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਤੌਹੀਨ ਹੋਵੇਗੀ। ਮੰਟੋ-ਲਾਹੌਰ : 28 ਅਕਤੂਬਰ, 1951